Een boek over vrije liefde

Sinds ik niet meer constant van huis wissel, heb ik een rustige plek om aan mijn boek te schrijven. Al ruim een jaar doe ik dat bijna elke ochtend een uur of twee, drie, na een kopje koffie die ik aan 't kanaal drink. Zelfs voor werk probeer ik nog even wat te schrijven - ook al vergeet ik dan nog weleens de tijd. Hoe dan ook is het altijd een goed begin van de dag, want ik ben er enthousiast over. 

Soms loop ik vast. Vooral als mijn eigen ideeën elkaar tegenspreken, want alles valt te nuanceren, relativeren, om te draaien. Dat is zowel de zegen als vloek die de studie filosofie achterlaat. Maar uiteindelijk valt die paradox te breken, en blijkt dat alles een natuurlijk geheel vormt. Dit is een steeds terugkerend inzicht, dat meestal ergens in de buitenlucht ontstaat, en dan weet ik weer waar ik heen wil.

De aanleiding voor dit boek is mijn of ‘het’ liefdesleven. De relatie die ik had, de scheiding van mijn ouders, wat ik zag bij mensen om me heen, de oplossingen die werden bedacht en - voor mij - niet werkten. Anderhalf jaar geleden schreef ik er al wat over in mijn blog. Over het pad dat ik aflegde richting een open relatie, en vervolgens iets wat ik vrije liefde noemde. En in de tussentijd ben ik blijven onderzoeken, blijven leren.

Subjectieve ervaring

Hoe meer inzichten ik opdeed, en die toetste op mijn ervaring, en nieuwe inzichten opdeed, hoe meer een soort kristallisatieproces ontstond. Ik ontdeed de ervaring van allerlei laagjes, veronderstellingen, waardoor de ervaring zelf steeds 'simpeler' werd. Er kwam een soort kern vrij die resoneerde, beter voelde dan al het andere. Er viel een kwartje. Alsof een lang ingehouden adem kon ontsnappen. 

Blijkbaar is je ervaring op deze manier onderzoeken, daar gemene delers uithalen, die verwoorden in principes en vervolgens toetsen in je ervaring, typisch een bezigheid van het existentialisme. Een stroming die ik nauwelijks heb onderzocht in mijn studie, ondanks dat 'existentieel' een van mijn favoriete woorden is.

De existentialist ziet dat iedereen een subjectieve ervaring heeft, en je dus nooit echt iets universeels kan zeggen. Waardoor ik me soms een beetje raar voel als ik aan het schrijven ben en een boodschap probeer over te brengen. Want dit is míjn ervaring en proces, en de boodschap is er misschien vooral een die ik aan mezelf wil vertellen. Aan de andere kant zijn er genoeg denkers die iets vergelijkbaars hebben geschreven of gezegd, dus zo gek is het allemaal niet. Daarnaast kies je er nog steeds zelf voor wat je gelooft, en om verder te zoeken of te settelen.

De rol van emoties

En ik koos ervoor om verder te zoeken. Mijn grootste objecten van onderzoek waren mijn emoties. Die zaten mij vroeger vaak in de weg; ze namen me over, ik wás de emotie. Maar, blijkt, emoties zijn er niet zomaar, ze hebben een reden en willen je iets over jezelf duidelijk maken. Namelijk een reden die dieper zit, en in principe losstaat van de specifieke situatie waarin je de emotie krijgt. 

Dus onderzocht ik bij alle emoties die in me opkwamen die diepere reden. En dat begon bij gewoon ermee zitten. Hoe het precies voelde, welke subtiele verschillen er waren in vergelijkbare emoties, waar het zich in mijn lichaam bevond, of er een andere emotie mee gepaard ging. En welke gedachten of overtuigingen er opkwamen. 

De belangrijkste skill die ik in dit proces moest leren, was mezelf loskoppelen van die emoties en gedachten. Uitstijgen boven die onrustige innerlijke wereld, de stilte van het bewustzijn opzoeken en alles van een afstandje bekijken. Want dat waarvan je afgeleid wordt, is waar de meeste rijkdom verborgen ligt. 

Emoties zijn dus niet iets wat je overkomt, ze zijn informatie. Een bron van zelfkennis. Deze wisselwerking tussen emoties, triggers en onbewuste overtuigingen ontdekken, en het feit dat je er blijkbaar met terugwerkende kracht mee aan de slag kan gaan, voelde als een kosmische grap. Al die tijd, recht onder mijn neus, zo 'simpel'.

Liefde onderzoeken

Hoe meer ik hiermee aan de slag ging, hoe sneller ik emoties en de diepere reden daarachter on the spot doorzag. Dus niet alleen als ik in kleermakerszit in m’n kamer met meditatief muziekje op lekker zat te voelen, maar ook als ik werd getriggerd op werk, op straat, bij vrienden of familie. En ik ging zelfs een beetje op zoek naar dat soort situaties. Een dag niet getriggerd is een dag niet geleefd, zeg ik altijd maar!

Zo ging ik ook ‘aan de slag’ in mijn liefdesleven, ofwel mijn dateleven. Bij elke persoon met wie ik afsprak, of die ik ontmoette en waar ik iets bij voelde, bleef ik bewust bij de momenten waarin iets in me werd aangeraakt. Zoals me afgewezen voelen, verliefd worden, verlangen. Waar kwam dat verlangen vandaan, en waar was het nu echt op gericht? De ander, een deel van die ander, een deel in mezelf, een bepaald gevoel, een toekomstbeeld, een fantasie...? Ik liet die emoties niet zomaar gebeuren, niet aan mijn onderzoekend oog voorbij gaan. Het was een periode waarin ik eerder aan het daten was om mezelf beter te leren kennen, dan dat ik daadwerkelijk naar iemand op zoek was. Tegelijkertijd stond ik open voor wat er kon ontstaan, want met gesloten hart kan je de liefde niet onderzoeken. Niet toevallig is openheid dan ook een essentieel aspect van vrije liefde. 

En die nieuwe soort liefde, ofwel vrije liefde, kwam steeds meer tevoorschijn. Alsof ik een sluier omhoog trok. Die liefde was anders dan ik gewend was, en contrasteerde met mijn vroegere beeld ervan. En op welke manier het tot uiting kwam in mijn relaties en interacties met mensen. Het voelde beter en ik wilde dit belichamen, alleen bleek dat nog niet zo makkelijk. Wie ik was en wat ik vroeger dacht, sluimerde.

Maar ik bleef oefenen. En formuleerde mijn inzichten hierover, begon het stiekem een filosofie te noemen. In mijn boek passeren dan ook veel ideeën rondom liefde de revue: verlangen, verliefdheid, relatie, verbinding, afwijzing, intimiteit, wederzijdsheid, behoeften, toewijding, wederkerigheid, houden van, opoffering, gemis, afhankelijkheid, liefdesverdriet, afkeer, jaloezie, begeerte… Het hele spectrum.

Ontleden, beredeneren en herdefiniëren dus. Is het niet wat rationeel allemaal? Gaat niet alle magie verloren als je de liefde zo analyseert? Liefde kan je helemaal niet verklaren, moet je niet willen verklaren. Het is een mysterie, dat is ook juist het mooie ervan.

Ja, is dat het? Of zijn we stiekem bang voor wat we vinden onder het oppervlak? Wat we ontdekken over onszelf als we ons liefdesleven onder een vergrootglas leggen? Dat was bij mij in ieder geval wel zo. Ik wilde liever vasthouden aan wat ik altijd had geloofd, de veiligheid, dan dat ik in het diepe moest springen. Gelukkig is er voor mij niets verloren gegaan, en is de liefde alleen maar magischer geworden. In die zin ben ik nog steeds een passievolle romanticus.

Een keuze

Vrije liefde zie ik als een soort hoogste principe, zoals een Idee van Plato. Een zijnstoestand die je, net als wijsheid, kan ontwikkelen en cultiveren. Nastrevenswaardig, maar niet makkelijk, en misschien nooit helemaal te bereiken. Anders waren we allemaal al wel Moeder Theresa geworden. Maar wel mogelijk, in gradaties. Het is een bewustzijnsverandering, die onlosmakelijk en zelfs noodzakelijk verbonden is met innerlijke vrijheid.  

Vrijheid is dan ook een belangrijk begrip in mijn boek. En vast niet toevallig is het dat ook binnen het existentialisme. ‘Wat voor vrijheid?’ vraagt de doorgewinterde politiek filosoof. Negatieve, positieve? Allebei niet. De vrijheid die ik bedoel is er eentje die je vindt als je voorbij je complex van veronderstellingen en overtuigingen over jezelf en de wereld gaat. Waar je niemand meer bent, en toch ook alles tegelijk. 

Ik denk dat de wereld er een betere plek van wordt als we allemaal, als individuen, wat meer van die vrijheid zoeken in onszelf. We dragen daar zelfs verantwoordelijkheid voor, zou je kunnen zeggen, als het mogelijk is. Als je de wereld beter wil maken, en het kan, dan moet je dat toch doen? Het heft in eigen handen nemen en ermee beginnen, vandaag nog!

Aan de andere kant, het is maar een idee. Het hoeft niet. Te veel streven gaat het doel ook weer voorbij. Als er iets is dat we minder zouden mogen doen, is het streven. 

Maar willen is iets anders dan streven. En dan komen we weer bij een conclusie van de existentialisten, namelijk dat je als individu altijd zelf moet kiezen. Jij bent de enige die jouw wilskracht kan oproepen. En ik weet dat niet iedereen de ruimte voelt om te kiezen, praktisch, emotioneel, mentaal. Maar misschien komt dat ook, zoals dat bij mij zo was, omdat je gelooft dat je onderworpen bent aan het leven. In plaats van dat je het leven zelf bent. 

Feestje in de Dom

Mijn boek is een uitnodiging tot zelfonderzoek, waarbij filosofie van vrije liefde de leidraad is. Vrije liefde betekent overigens niet dat we allemaal in open relaties, polyamorie of relatie-anarchie moeten springen. Of dat alles vrijblijvend is. Vrije liefde kan je net zo goed in een exclusieve relatie ontwikkelen. In welke vorm je het giet, is aan jou. Een bewuste keuze. En dat kan vandaag anders zijn dan over drie jaar. Ik leg dat voor mezelf ook niet vast. 

Ik hoop dat de inhoud van mijn boek anderen net zoveel kan brengen als wat het mij heeft gebracht. Als-ie af is, wat heus nog wel even duurt, ga ik in ieder geval zeker een feestje vieren. Misschien wel in de Domkerk. 

Hasta la proxima vez!